Adrenal bez – böbreküstü bez adenomları
Adrenal tümörler, adrenal bezin benign (non-kanseröz) tümörleridir. Adrenal adenomlar, adrenal bezin en sık görülen kitle lezyonlarından olup çoğunlukla görüntüleme yöntemlerinde tesadüfen saptanır. Bu tümörlerin çoğu küçüktür, fakat bazen boyutları 4 cm’i geçebilir. Adrenal adenomlar her yaş gruplarında görülebilmekle birlikte sıklıkları yaşla beraber artmaktadır.
Adrenal adenomlar bezin korteks adı verilen dış tabakasından kaynaklanırlar ve epitelyum hücrelerinden köken alırlar. Adrenal korteks steroid yapılı hormonların üretiminden sorumlu kısımdır. Eğer adrenal adenom hormon üretiyorsa ”fonksiyonel adenom”, hormon üretmiyorsa ”fonksiyonsuz adenom” olarak isimlendirilir. Adrenal adenomların %85’i fonksiyonsuzdur. Fonksiyonel adenomların tedavisi yapılmazsa, ciddi sonuçlar doğurabilir.
Adrenal adenomların nedenleri
Adrenal adenomların oluşma nedeni bilinmemekle birlikte, her ne kadar net bir bilgi bulunmasa da genlerdeki mutasyonlar sonucu geliştikleri kabul edilmektedir. Adrenal adenomlar bazı kalıtsal hastalıklarda daha sık görülmektedir. Bu kalıtsal hastalıklara; MEN 1, Beckwith-Wiedemann sendromu, Carney kompleksi örnek olarak verilebilir. Yine steroid hormon senteziyle ilgili genetik defektler (örn. konjenital adernal hiperplazi gibi), özellikle uygun tedavi almayanlarda adrenal adenom oluşması riski daha yüksektir. Bununla birlikte adrenal adenomların çoğunlukla kalıtımsal bir hastalıkla ilişkisi yoktur.
Adrenal adenomların belirtileri ve kliniği
Adrenal adenomlar yıllarca sessiz kalabilir ve çoğu tesadüfen tespit edilir. Adrenal bezin hiperfonksiyonel olan adenomları hormon sekresyonuna bağlı klinik tablolarla kendini belli eder. Genellikle fonksiyonel adenomlar kortizol salgılarlar, dolayısıyla da Cushing sendromuna neden olurlar. Bazı adenomlar ise aşırı aldesteron fazlalığına neden olan Conn sendromu veya erkek cinsiyet hormonları aşırı üretimine bağlı akne (sivilce) ve kadınlarda kıllanma gibi semptomlara neden olabilir. Nadiren adenom içine kanama oluşabilir, bu da sırt veya yan ağrısı gibi belirtileri ortaya çıkarabilir.
Adrenal adenomlar nasıl teşhis edilir?
Adrenal adenomların çoğu, adrenallerle ilişkisiz şikayetleri olan hastalardan istenen bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme yöntemleriyle raslantısal olarak teşhis edilmektedir. Fonksiyon gösteren adrenal adenomlarda gözlenen en sık bulgu hipertansiyondur. Adrenal adenomların çoğu fonksiyonsuzdur, bu nedenle de asemptomatiktirler (herhangi bir şikayete, belirtiye neden olmazlar), bununla birlikte semptomsuz hastalarda bile detaylı araştırmalar sonucu adrenal adenomun belli miktarda steroid hormon ürettiği görülmüştür. En sık görülen hormon fazlalığı kortizol aşırı üretimi ile ilişkilidir.
Adrenal adenomların ayırıcı tanısında dışlanması gereken hastalıklar:
- Adrenokortikal karsinom
- Feokromasitoma
- Adrenal metastazlar
- Fokal adrenal granülomatöz hastalık
- Adrenal miyelolipoma.
Radyografik özellikler ayırıcı tanıda oldukça yardımcıdır. Adrenal adenomları başka adrenal hastalıklardan ayırmada görüntülemelerin özellikleri kilit rol oynar. Eğer varsa önceki görütülemeleri karşılaştırma kitlenin benign ve malign ayrımını yapma da oldukça yararlıdır. Görüntüleme özelliklerine göre adenomlar tipik ve atipik adenomlar olarak tiplendirilir.
Adrenal adenomlar nasıl tedavi edilir?
Adrenal adenomların tedavisinde fonksiyonel adenomlarda etkilenmiş olan adrenal bez cerrahi olarak alınır (adrenalektomi işlemi yapılır). Adrenal bezlerden kaynaklanan 3 cm’in üzerindeki MRG’de şüpheli görünen tüm kitleler adrenal kanser riski taşıdığı için cerrahiye gönderilmesi önerilir. Hormon üretimi olmayan, görünüm olarak benign karakterde olan kortikal adenomlar ise takip sürecine alınır.
Adrenal tümörlerde takip ve hastalığın seyri nasıl olur?
Adrenal adenom varlığında hastanın endokrinoloji uzmanları tarafından takibi ve hormonal aktivite açısından değerlendirilmesi gerekir.
Adrenal adenomalı hastalarda prognoz iyidir. Hormon salgılayan tümörler bile erken teşhis edilip tedavi edildiklerinde genellikle sıkıntı oluşturmazlar. Fonksiyonsuz adenomlar ise yıllar içinde büyüseler de, nadiren bası yapacak boyuta ulaşabilirler. Bununla birlikte baştan fonksiyonsuz görünen adenomlar zamanla fonksiyonel adenoma dönüşebilirler. Bu nedenle fonksiyonsuz adenomların, hastayı takip eden doktorunun uygun gördüğü aralıklarda takibi gerekir.
Benzer sağlık yazıları
- Cushing sendromu nedenleri ve tedavisi
- Adenom nedir
- Testosteron hormonu düşüklüğü ve yüksekliği neden olur
- Feokromasitoma neden olur
- Konjenital hiperplazi neden olur
