A vitamini nedir?
Başlıca iki A vitamini vardır. Bunlar A1 ve A2 şeklinde adlandırılırlar. Genellikle rengi sarı olan birçok bitkilerde ve meyvelerde A vitamini bulunmaktadır. A vitamini vücut tarafından retinal formunda absorbe edilir. A vitamini ısıya dayanıklıdır ve yağda çözünen bir vitamindir.
A vitamini ne işe yarar?
Vitamin A, büyüme, kemik ve diş oluşumu, hücre yapımı, gece görüşü, solunum, sindirim ve üreme sistemlerinin zarlarının enfeksiyonlara karşı korunabilmesi için hayati önem arz eden ve yağda çözünen bir vitamindir. A vitamininin antioksidan özelliği de vardır, böylece kanseri ve bakteri enfeksiyonlarını önleyebildiğine inanılmaktadır.
A vitamini hangi besinlerde bulunur?
Günlük A vitamini ihtiyacı 1 mg’dan azdır. A vitamini karaciğer, balık yağı, yumurta sarısı ile süt ürünlerinde bulunur ve margarinlere katkı maddesi olarak eklenir. Vücudun retinole dönüştürdüğü beta-karoten gibi A provitaminleri ise çeşitli (koyu yeşil ve sarı/kırmızı renkli) meyve ve sebzelerde (tatlı patetes, havuç, kış kabağı, brokoli, lahana, kayısı, şeftali, kavun ve benzeri) bulunur.
A vitamini eksikliği neden olur?
A vitamininin eksikliğine gelişmiş ülkelerde nadiren rastlanır. A vitamini vücutta depo edilir, bu nedenle yetersizlik belirtileri uzun süre A vitamini alınmadığında görülür.
Birçok vakada A vitamini eksikliği sebebinin malabsorbsiyon (emilim bozukluğu) olduğu bilinmektedir. Belirli lipid düşürücü ilaçlarla yapılan uzun süreli tedavilerin de A vitamini eksikliğine yol açabildiği görülmüştür. Gelişmekte olan bazı ülkelerde bu vitaminin eksikliği, yetersiz beslenme sonucunda ortaya çıkmaktadır. Büyümenin hızlı olduğu çocukluk, gebelik ve emziklilik gibi dönemlerde de A vitamini eksikliği görülebilir.
A vitamini eksikliği belirtileri
A vitamini eksikliğinin ilk belirtisi gece körlüğüdür ve bunu gözün kuruması ve iltihaplanması, keratomalasi (kornea erimesi) ve son olarak körlük takip eder. A vitamini eksikliği ayrıca enfeksiyonlara karşı vücut direncini azaltır, cildi kurutur ve çocuklarda büyüme bozukluklarına neden olur. A vitamini eksikliği mide yaralarına da sebep olabilir.
Karaciğer hastalığı olanlar, kistik fibrozis gibi fazla yağ emilimi olan kişiler, alkolikler, yaşlılar A vitamini eksikliği gelişmesi bakımından risk taşımaktadırlar.
A vitamini fazlalığı belirtileri
- A vitamininin uzun süreli olarak aşırı alınması; baş ağrısı, mide bulantısı, iştah kaybı, kusma cilt soyulması, saç dökülmesi ve kadınlarda düzensiz menstruasyona (adet düzensizliğine) neden olur.
- Ağır vakalarda karaciğer ve dalak şişer.
- A vitamininin retinol formundaki aşırı tüketiminin, kemiklerdeki kırılma riskinin artmasıyla ilişkisi vardır.
- Gebelik süresince A vitamininin aşırı miktarlarda tüketilmesi doğum hatalarına sebep olabilir ve hamile olan veya çocuk sahibi olmayı planlayan kadınların doktor tavsiyesi haricinde A vitamini katkı maddelerini almamaları ve karaciğer ürünlerini tüketmemeleri gerekir.
- Bebeklerde aşırı A vitamini, kafatasında biçimsizliğe yol açabilir ancak bu durum diyetin düzeltilmisiyle ortadan kalkar.
A vitamininin tıbbi (tretinoin) şeklinde kullanımı ve tretinoin ilacının yan etkileri
Tretinoin ilacı (bir A vitamini derivatı), şiddetli akne ve akut promyelositik löseminin tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Akne tedavisinde krem veya merhem şeklinde, lösemi için ağız yoluyla uygulanır.
Tretinoin ağız yoluyla alındığında sık görülen yan etkileri arasında nefes darlığı, baş ağrısı, hissizlik, depresyon, cilt kuruluğu, kaşıntı, saç dökülmesi, kusma, kas ağrıları ve görme değişiklikleri sayılabilir. Diğer ciddi yan etkileri ise yüksek beyaz küre hücre sayısı ve kan pıhtıları şeklinde olabilir. Krem şeklinde uygulandığında ciltte kızarıklık, soyulma ve güneşe karşı hassasiyet gibi yan etkiler görülebilir.
Vitamin A Toksisitesi Neden Olur
Benzer sağlık yazıları
- E vitamini nedir ve ne işe yarar
- K vitamini nedir ve ne işe yarar
- D vitamini nedir ve ne işe yarar
- C vitamini nedir ve ne işe yarar
- B 12 vitamini nedir ve ne işe yarar
